رمزگرایی در خمریات دیوان الحقایق و مجموع الرقایق عبدالغنی نابلسی

عرفان وتصوّف از واژگانی هستند که بیان¬گر شیوه ی زاهدانه براساس مبانی شرع جهت رسیدن به حقّ می باشند. برای تصوّف منشأهای زیادی ذکر شده است. اهل تحقیق، آن را برگرفته از تعلیمات اسلام می دانند اگر چه در طول تاریخش داد و ستدهایی با سایر مکاتب فکری و دینی داشته است. موضوع اصلی تصوّف در واقع عشق الهی است و یک سالک برای رسیدن به این مقصد باید مقامات زیادی را طی کند. در مسیر سلوک، واردات زیادی بر قلب سالک وارد می شود که کلمات از بیان این احوال قاصرند و مردمان نیز از درک آن ها ناتوانند به همین سبب صوفیان زبان صوفیانه و رمزی خاص خود را پدید آورده اند که در آن از اصطلاحات غزل عُذری و خمریّات رایج در ادبیات عربی بهره گرفته اند. عبدالغنی نابلسی از جمله شاعران صوفی قبل از نهضت ادبی است که برای بیان مقاصد صوفیانه اش از اصطلاحات خمری به شکل گسترده ای در اشعارش و به ویژه در « دیوان الحقائق و مجموع الرقائق» استفاده کرده است.نابلسیقبل از آن¬که یک شاعر باشد، یک مبلغ و مروج تفکر دینی و به ویژه اندیشه-های صوفیانه بوده است. اودر این¬کار از شعر شاعران خمریّه¬سرای دیگر مانند: «ابن عربی»، «ابن فارض» و «ابو الحسن شُشتری» و ... بهره گرفته است، امّا دنباله رو محض آن ها نبوده بلکه با خلق ترکیب های معنایی جدید، تلاش کرده که روح تازه ای به خمریّات صوفیانه بدهد. در خمریّات نابلسی موضوعات عرفانی زیادی مطرح شده امّا روح حاکم بر اشعار وی نظریّه ی «وحدت وجود» است که به دفاع از آن پرداخته و سعی کرده با آوردن مثال های عینی گوناگون آن را به مخاطبان خود بفهماند.